زمین در مسیر گردش خود به دور خورشید ، گاهی از مدار دنباله دارهایی می گذرد.ذرات به جا مانده از این دنباله دارها در مدار زمین باقی مانده و با آن برخورد می کنند که حاصل آن در زمین بارش شهابی است. به طور مثال بارش شهابی اسدی از گذر دنبله دار تمپل –تاتل به وجود می آید .
برای رصد بارش های شهابی روش های مختلفی وجود دارد به طور مثال از طریق عکسبرداری ، فیلمبرداری ، رادیویی ، تلسکوپ، بصری
رصد بارش شهابی به روش بصری
آسانترین روش برای رصد شهاب ها به صورت بصری ، شمارش آن هاست.در این روش رصدگر مشاهدات خود را بر روی نوار یا کاغذ ثبت می کند. رصدگر تعداد شهاب ها و اینکه آیا متعلق به بارش بوده اند یا خیر را تخمین می زند( مثلا میتواند شهاب مربوط به بارش برساووشی باشد یا نباشد)
این روش برای بارش های شهابی بزرگ، مثل برساووشی و جوزایی قابل اعمال است .
شما باید از بین روش های رصدی ، شمارش شهاب ها یا ثبت طرح و نقشه ایی از آنها، روشی را انتخاب کنید که هم مفید و هم به صرفه باشد.
اگر بخواهید از رصدتان ، اطلاعات بیشتری به دست آورید، کشیدن طرحی از شهاب ها بهترین گزینه خواهد بود.اما با یک مشکل اساسی روبه رو خواهید شد و آن زمانی است که صرف کشیدن یک شهاب می کنید. در این زمان شما شهاب های دیگر را از دست خواهید داد.
اگر فرکانس بارش شهابی بسیار بالا باشد. شما زمان زیادی را صرف طراحی می کنید و به همین دلیل نتیجه چنین رصد هایی قابل اعتماد نیستند. این وضعیت زمانی اتفاق می افتد که فعالیت بارش رصدی بالا باشد .
تصور کنید در اواخر مهر ماه بخواهید به رصد بروید و به طور همزمان یک بارش بزرگ مثل بارش جباری و دو بارش کوچک مثل اپسیلون جوزا و ثوری وجود داشته باشند. فرکانس شهاب ها می تواند به قدری باشد که اگر بخواهید از هر شهابی طرحی بکشید رصدتان بی فا یده خواهد شد.
در این وضعیت شما باید از هر دو روش استفاده کنید . در طول زمانی که شما شهاب های درخشان بارش جباری را ،برطبق راهنمای رصد بارش های شهابی بزرگ، شمارش می کنید طرحی از همه شهاب هایی که مربوط به یکی از بارشهای کوچک هستند هم بکشید.
در طول ثبت جزییات شهاب اول ، بدون اینکه چشم از آسمان بردارید اطلاعات مربوط به دومین شهاب را به وسیله ضبط صوت ثبت می کنید( یادداشت می کنید ) به این شیوه می توانید زمان های از دست رفته را کاهش دهید اما با این حال قادر به درک جزییات بارش کوچک نخواهید بود.
تا زمانی که در هرساعت ۲۰ شهاب دیده می شود بهتر است شهاب های مربوط به بارشهای شهابی کوچک را بوسیله طراحی ثبت کنید و بقیه را شمارش کنید.و اگر در هر ساعت کمتر از ۲۰ شهاب را دیدید میتوانید از کل شهاب ها طرحی را رسم کنید . وقتی بارش شهابی به اوج خود می رسه ( مثلا ۵۰ شهاب در ساعت) شما بهتر است فقط روی بارش اصلی تمرکز کنید.
رصد بارش های شهابی بزرگ:
زمان رصد
رصدگران مبتدی بهتر است زمانی را انتخاب کنند که بارش در اوج خود باشد . دیدن تعداد زیادی شهاب به طور همزمان نه تنها مفرح است بلکه تمرین خوبی برای ثبت اطلاعات و آشنا شدن با شکل ظاهری شهابهاست . اگرغیرازاین باشد ، تعداد کمی شهاب مشاهده می کنید و شانس کمی برای تخمین قدر(روشنایی) آنها دارید.
ZHR (تعداد شهاب ها در ساعت در شرایط ایده آل رصدی) میزان فعالیت بارش را نشان می دهد.Z فاصله زاویه ای کانون بارش شهابی تا سمت الراس می باشد.اگر در آسمان ابر یا هرگونه نوری مثل ماه یا لامپ وجود داشته باشد تعداد شهاب های قابل مشاهده کاهش پیدا می کند. ابر و مه قابل پیش بینی نیستند اما وجود لامپ یا ماه می تواند پیش بینی شود.
- مکان خورشید بهتر است حداقل ۱۲ درجه زیر افق باشد .
- مشکل نور ماه کاملا به فاز ماه بستگی دارد . اثر نور ماه ۵ روز قبل از ماه نو و ۵ روز بعد از آن ناچیز است.
- به جز ده روزی که در بالا اشاره شد شما بهتر است رصد را زمانی که ماه در زیر افق یا در نزدیکی افق قرار دارد انجام دهید.
با توضیحات بالا شما میتوانید بهترین زمان را برای رصد بارشهای شهابی انتخاب کنید.
کجا:
قبل از شروع رصد بهتر است به دنبال آسمانی تاریک بگردید آسمان تاریک رصد شما را بهبود
می بخشد.مکان تاریک نیز موثر خواهد بود. سعی کنید مکانی را انتخاب کنید که نور مستقیم آن کار شما را متوقف نکند مثل لامپ های خیابان یا لامپ های پنجره ها. کسانی که در شهر زندگی می کنند باید به اطراف شهر بروند ، گرچه مشکلاتی از قبیل حمل و نقل و اقامت به همراه دارد. برای رفع این مشکلات می توانید با دوستان خود در محل مورد نظر کمپ(چادر) بزنید. بعد از رصد باید استراحت کنید و از سفرهای غیر ضروری بپرهیزید.
بهتر است قبل از رصد زمانی را در تاریکی بگذرانید ( حداقل ۲۰ دقیقه) تا چشمانتان به تاریکی عادت کند.
لوازم مورد نیاز:
آسودگی خاطر و راحتی برای یک رصد خوب لازم است . شب های سرد و مرطوب در بهترین شرایط برای رصدگر بدون تجهیزات ایجاد ناراحتی می کند و در بدترین شرایط می تواند خطرناک باشد؛ وقتی که هیچگونه تجهیزاتی برای جلوگیری از اتفاقات بد همراه رصدگر نباشد.
لوازم مورد نیاز:
- کیسه خواب و پتو
- صندلی سفری ،تشک بادی
- لباس گرم ( بهتر است تنگ نباشد ، اگر ضخیم باشد بهتر است)
- بالش
- پوششی برای وسایل رصدگر ( که از آنها دربرابر رطوبت زمین از آن ها محافظت کند)
- غذا و نوشیدنی ، نوشیدنی بهتر است که داغ نباشد چون رگ های خونی را باز کرده و همچنین به شما احساس سرما می دهد.
لوازم مورد نیاز برای رصد:
- ساعتی که دقیق باشد( بهتر است دیجیتالی باشد )
- چراغ قوه قرمز( با روشنایی معمولی)
- حداقل ۲ مداد
- کاغذ و یا ضبطی که قابل حمل باشد.( بهتر است ضبط شما قابل استفاده در شب باشد و دکمه های آن طوری قرار داشته باشند که احتمال پاک شدن اطلاعات از روی آن پایین باشد).
