«در شبی با هوای صاف و به دور از هرگونه منبع نوری که ساختهی دست بشر باشد، روی زمین دراز بکشید. چشمان خود را ببندید. پس از چند دقیقه، چشمان خود را در مقابل گنبد پُر ستارهی آسمان بگشایید. دچار نوعی سرگیجه خواهید شد. چسبیده بر سطح کشتی، احساس میکنید مسافری در فضا هستید. جذبهای را که چنین وضعیتی برایتان به ارمغان میآورد تا جایی که میتوانید بچشید. مکاشفهی خود را در کاینات از این نقطه آغاز میکنید….»
این شروع کتاب زیبای «اتمهای سکوت» است. کتابی کاملاً علمی و کاملاً ادبی. کتابی که تنها کتاب عامهفهمی میدانم در اخترفیزیک که از آن لذت بردم و متن شاعرانهی آن در آمیخته با حقایق علمی و نه تخیلات علمی به راحتی خواننده را تا پایان همراه خود میکشاند. شما با مفاهیم علمی فیزیک کلاسیک و اخترفیزیک که برای بحث در مورد موضوع کتاب لازم است به زبان ساده و بدون هیچ فرمولی آشنا میشوید. هوبرت ریوز (Hubert Reeves) از قضا نویسنده ای است شاعر مسلک و اخترفیزیکدان هستهای است. پس دو هنر را یکجا دارد و در این کتاب و کتابهای دیگر خود نیز نشان میدهد که توانایی استفاده از هر دو را یکجا دارد.
بخش اول کتاب مربوط به سؤالهای کُلی نجوم و کیهانشناسی است که از آنها گذر می کند و در بخش دوم به مراحل مختلف در ابعاد متخلف از کیهان گرفته تا منظومهی شمسی میپردازد و خواننده را در داستانی واقعی همراه خود به همان گنبد پُرستارهی آسمان میبرد. و در بخش سوم تحت عنوان پشت صحنه در واقع بازی گردانی قوانین فیزیک را به رخ خواننده میکشد. در این کتاب با مفاهیم انتزاعی روبرو نیستید که خسته شوید! با واقعیات علمی یا به زبان سادهتر با آنچه در تجربه از آسمان و درون ستارگان و غیره میدانیم روبرو هستید. به نظرم همچون یک داستان در اواسط کتاب وقتی اتفاقات درونی ستارگان و سحابیها توضیح داده میشود، به اوج میرسد. ولی فرودی هم در کار نیست.
ترجمهی کتاب کمی بهتر از این میتوانست باشد، ولی برای مترجم اساطیر و تاریخ کار خوبی است. منتهی ای کاش که شسته رفتهتر میشد. این را نگفتم که ایرادی از ترجمه بگیرم! ترجمه قابل قبول است. فقط من سه ایراد علمی که در واقع فقط جابهجایی نام بوده پیدا کردم: دوتای آنها مربوط به دو تصویر دو سیاره و قمر به اشتباه آمدهاند. و نام آندرومدا که به غلط آندرومدیا آمده. روی جلد طرحی فوقالعاده دارد که برخلاف دیگر کتابهای نجومی است. جالب است بدانید اغلب کتابهای نجومی طراحی خوبی ندارند. ولی این یکی حتی وقتی فارسی شده ناشر سعی در خراب کردن روی جلد نکرده است!! طرحی از گلدانهایی با گلهای آبی ستاره ای و هلال ماه بهصورت سرح مداد دوران کودکی زینت بخش کتاب است. ولی انتقادی هم به ناشر و همک به اهالی نجوم وارد است. این کتاب به این زیبایی چرا مهجور مانده! بخشی از تبلیغات کتاب برعهدهی ناشر است. سؤالی که از آنها پرسیدم جواب هیچ نبود جز اینکه «خب فعلاً از کتاب داریم.» این کتاب چند برابر کتاب هاوکینگ ارزش دارد. ولی مثل اینکه همه چیز باید با هم دست به دست هم دهند و کتابی خاک بخورد و کتابی دیگر به چاپهای آنچنانی برسد. (منتظر نقد من در مورد کتاب هاوکینگ باشید.)
این کتاب را نشر مرکز سال ۱۳۸۱ چاپ کرده است. قیمتش ۲۵۵۰ تومان بوده ولی اگر بنا به گذشت سال قیمت را افزایش داده باشند نمیدانم. ولی هرچه قدر باشد ارزشاش را دارد.