نوشته‌ها

۱.آماده شدن نخستین رصدگاه ملی ایران

“ماراتن مسیه ی سال ۸۸ در اولین رصدگاه ملی ایران برگزار شد. ” با قرار گیری این خبر بر روی تلکس های خبری ، خبر افتتاح اولین رصدگاه ملی ایران در سه قلعه از توابع سرایان در استان خراسان جنوبی منتشر شد. عنوان رصدگاه ملی احتمالا به معنی رصدگاهی است که استانداردهایی را که کمیته ی رصدگاه های ملی ایران تعیین کرده است دارا باشد ( برای دیدن این استانداردها به اینجا مراجعه کنید ) قرار بود که کمیته ی رصدگاه های ملی ، مکان های دیگری را نیز به عنوان رصدگاه های ملی معرفی کند و رصدگاه های دیگری نیز در آن ها ساخته شود ، که البته تا کنون به جز سه قلعه جای دیگری معرفی نشده است.

رصدگاه سه قلعه نیز به یک دلیل بسیار مهم و آن هم دور بودن از شهرهای مرکزی کشور مانند تهران و اصفهان ، عملا مورد استقبال چندانی قرار نگرفت و تنها به ماراتن و گروه های مشهدی و بومی اختصاص یافت. هرچند که در هیچ کجا نیز شرایط و نحوه ی استفاده از این رصدگاه و تماس با مسئولان آنجا منتشر نشد و اگر گروهی می خواست به سه قلعه سفر کند نمی دانست که باید با چه کسی هماهنگی به عمل آورد !

اما با این حال خبر افتتاح رصدگاه سه قلعه خبر بسیار خوشایندی بود و نشان از یک گام دیگر به سمت رسمی تر شد فعالیت های نجومی آماتوری در ایران داشت.

تمامی زحمات و مشقت های افتتاح این رصدگاه استاندارد نیز بر عهده ی  آقای پورنگ پورحسینی، مسؤول کمیته رصدگاههای شاخه آماتوری انجمن نجوم ایران ؛ بود که جا دارد به ایشان تبریک بگوییم.

۲-      پایان طرح مکان یابی رصدخانه ی ملی ایران

محمد جواد لاریجانی ؛ رئیس پژوهشگاه دانش‌های بنیادی ؛ در حاشیه مراسم افتتاح نمایشگاه دستاوردهای پژوهش و فناوری در خصوص مکان رصدخانه ملی و راه اندازی آن در جمع خبرنگاران گفت: “مکان رصدخانه با وسواس و دقت علمی کاملا استاندارد بین المللی در نظر گرفته شده است. ما می توانستیم به سرعت در این زمینه تصمیم گیری کنیم اما هر بار که نتایج آماده شد از متخصصان دنیا برای نظر سنجی دعوت به عمل آمد و با کار کارشناسی مکان‌یابی صورت گرفت. “

بلاخره بعد از سالها ، مکان یابی طرح رصدخانه ی ملی به پایان رسید و مکان رصدخانه در نزدیکی قم و کوههای دینوا قرار می گیرد.

رصدخانه ی ملی ، احتمالا مهم ترین و بزرگترین پروژه ی تحقیقاتی در ایران است که انجام می پذیرد. لاریجانی گفته است که  ساخت رصدخانه تا پایان دولت دهم به انجام می رسد ، امیدواریم که این وعده تحقق پیدا کند.

در مورد رصدخانه ملی ایران نیز فکر نمیکنیم نیازی به گفتن همان جمله ی مورد قبلی باشد که تمام فعالیت ها در ایران بر دوش یک نفر است و … بدون شک رصدخانه ملی ایران همواره مدیون دکتر منصوری خواهد بود.

۳-      حضور پر رنگ آماتور های ایرانی در برنامه های ترویجی

سال جهانی نجوم در ایران ، لااقل از نظر برنامه های ترویجی بسیار خوب برگزار شد. گزارش ها و خبرهای گروه های مختلف گوشه و کنار ایران از برگزاری برنامه هایی مانند : ۱۰۰ ساعت نجوم ، شب های گالیله ای ، روز نجوم ، صلح ستارگان و … در اکثر سایت های رسمی سال جهانی نجوم خود نمایی می کرد. تقریبا اکثر گروه ها و مراکز نجومی ایران در زمینه برگزاری نجوم خیابانی دارای تجربه ی بسیار بالایی شده اند و به همین علت به خوبی این برنامه ها برگزار می شود و گزارش هایش نیز در همه جا منتشر می شود.

مسلما در لیست مهم ترین اتفاقات نجومی در سال ۸۸ ، حضور پر رنگ در برنامه های ترویجی نجوم جای محفوظی دارد.

۴-      موفقیت های فضایی ایران

طبق اعلان رسمی ماهواره ی امید در ۱۵ ام بهمن ۸۷ در مدار زمین قرار گرفت و فعالیت های فضایی ایران آغاز شد.

اما سال ۸۸ سال اوج موفقیت های فضایی ایران بود ، ماهواره نوید علم و صنعت ، ماهواره ی مصباح ۲ و ماهواره ملی طلوع به همراه موتور ماهواره بر سیمرغ در سال ۸۸ به صورت رسمی رو نمایی شدند.

در سال ۸۸ اولین موجودات زنده از ایران به فضا رفتند ، هرچند که احتمال بررسی های علمی بر روی کپسول زیستی آن ها کم می باشد و بیشتر بحث تبلیغاتی مطرح است ( یعنی در حقیقت فرقی نمی کرد اگر به جای چند سوسک و لاک پشت و کرم چند قطعه سنگ به فضا فرستاده می شد ) اما این خود نوید بخش روزهای بهتری برای موفقیت های فضایی بیشتر ایران است.

۵-      برگزاری سومین المپیاد بین المللی نجوم و اختر فیزیک در ایران

سومین المپیاد بین المللی نجوم و اخترفیزیک نیز در ایران برگزار شد و تیم ایران اول شد.

این خبر هم انقدر مهم بود که به عنوان یکی از مهم ترین اتفاقات در زمینه ی نجوم در ایران مطرح شود ، و انقدر هم حاشیه داشت ( از اعتبار خود مسابقات تا اول شدن تیم کشورمان ) که بهتر باشد فقط به عنوان خبر اشاره کنیم.

۶-      انتشار ماهنامه ی آسمان شب :

سالها تنها ماهنامه ی معتبر نجومی که در ایران چاپ می شد ، مجله ی نجوم بود ، انتشار یک مجله ی دیگر با کادری قوی و کیفیتی بسیار بهتر از مجله ی نجوم انقدر مهم بود که جزو برترین های سال ۸۸ حسابش کنیم .

فقط امیدواریم آسمان شب به بهتر شدن مقالاتش نیز فکر بکند و یک روند برای انتخاب و گزینش مقالات پیدا کند ، در حال حاضر بسیار شبیه به مجله ای است که از اینترنت جمع آوری شده باشد با تعداد بسیاری عکس های تزئینی.

۷-      درگذشت دو منجم در سفر رویت هلال ماه

” دو عضو گروه اعزامی ستاد استهلال دفتر مقام معظم رهبری به استان کردستان در یک سانحه رانندگی جان باختند.

در این سانحه رانندگی که روز گذشته در محور بانه به منطقه اورامانات روی داد، بر اثر واژگون شدن خودروی رونیز، نعمت الله شجاعی و محسن توکلی جان باختند.

در این سانحه امیر اله مانی و مهدی عشقی نیز مجروح شدند که اله مانی بدلیل شدت جراحات وارده برای درمان به تهران اعزام شد و عشقی به طور سرپایی مداوا شد. یکی از مهره های امیر اله مانی در این حادثه شکسته شده است.

اجساد قربانیان این سانحه رانندگی امروز از طریق خطوط هواپیمایی به تهران و گلپایگان انتقال داده شدند.”

خبر کوتاه بود و جانگداز ، تنها متن تسلیت رسمی هم که در این مورد منتشر شد “ بیانیه شاخه آماتوری انجمن نجوم ایران به مناسبت چهلمین روز درگذشت رصدگران هلال ماه رمضان ” بود که متن آشفته و تحکم آمیزی داشت تا دیگر این اتفاقات نیافتد.

درگذشت این دو عزیز را در بین اخبار مهم ستاره شناسی در سال ۸۸ گذاشتیم تا یادمان باشد سال ۸۸ برای جامعه ی نجومی نیز سال تلخی بود.

مسوول مکان یابی رصدخانه ملی ایران از اعلام مکان نهایی تاسیس رصدخانه در دوشنبه هفته آینده خبر داد.
دکتر سعدالله نصیری قیداری در گفت‌وگو با خبرنگار «علمی» خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، با بیان این مطلب گفت: کار از نظر ما تمام شده است و تمامی داده‌های دو استان قم و کاشان شامل روشنایی آسمان، آب قابل بارش در ستون جو و … آماده ارائه در شورای راهبری رصدخانه ملی است.

وی تصریح کرد: امیدواریم با تشکیل جلسه شورای راهبری رصدخانه ملی تکلیف مکان نهایی مشخص شود تا کار برای ساخت آن آغاز شود.

ایجاد رصدخانه‌ای که دارای کیفیت‌های لازم برای پژوهش در مرزهای دانش باشد، در وهله اول نیازمند انتخاب مکان مناسب است. مکان مناسب عامل مهمی در موفقیت هر رصدخانه است.

تعیین ویژگی‌های مکان، نیازمند فعالیت‌های دراز مدت و تخصصی است؛ تخصصی که در جهان منحصر به افراد و گروههای بسیاری معدودی است. در واقع، مکان یابی را می‌تواند نوعی فن‌آوری پیچیده محسوب کرد که هر کشوری هم آن را به طور کامل در اختیار ندارد.

به گزارش ایسنا، فعالیت مکان‌یابی رصدخانه ملی ایران در چند سال گذشته با نظارت مرکز تحصیلات تکمیلی در علوم پایه زنجان به ریاست دکتر یوسف ثبوتی زیر نظر دکتر سعدالله نصیری قیداری انجام شده است.

ابتدا با استفاده از داده‌های هواشناسی ۳۳ منطقه در کشور که بر اساس مشاهدات اولیه شرایط بهتری داشتند. چهار محل مناسب از لحاظ پوشش ابری، باد، زلزله شناسی انتخاب شد و سپس با ابزارهای تخصصی تشخیص کیفیت شرایط رصدی (DIMM) وضعیت جو در آنها مورد بررسی قرار گرفت و سپس در مناسب‌ترین بلندی ممکن در هر محل یک گروه برای اندازه‌گیری‌های بعدی مستقر شد.

این گروهها در شرایطی دشوار در مناطقی دور افتاده در همه شب‌هایی که آسمان صاف بوده به ثبت داده‌های کیفیت جو پرداخته‌اند.

نتایج این بررسی‌ها منجر به انتخاب نواحی نامزد اصلی احداث رصدخانه ملی شده است. پیگیری این اندازه‌گیریها همچنان فعالیت با اهمیتی برای رصدخانه ملی است.

در تعیین محل مناسب برای استقرار رصدخانه باید پارامترهای متعددی را منظور کرد، از عوارض زمین شناختی مانند وجود گسل‌ها و معادن گرفته تا جریان‌های باد و اختلاف فشار، آلودگی نوری، پایداری جوی و از این قبیل.

این اطلاعات مشخص خواهند کرد که پارامتر دید برای هر محل چقدر است و بنابراین چه ابزاری برای آن محل مناسب خواهد بود. به همین دلیل داده‌های کیفیت جو برای طراحی فنی تلسکوپ و بهره‌برداری بهینه از رصدخانه ضروری است.

اما داده‌های گردآوری شده در این بررسی مستقلا هم ارزش علمی دارند و مجموعه آنها شناسنامه مناطق ایران از لحاظ امکان استفاده از آسمان این کشور برای دانش جهانی نجوم محسوب می‌شود.

آسمان صاف هم گاه موهبتی است، مثلا برخورداری کشور شیلی از آسمان بسیار صاف باعث شد که کشورهای اروپایی در چارچوب سازمان رصدخانه جنوب اروپا از دهه ۷۰ میلادی به بعد میلیاردها دلار برای ساختن رصدخانه در این کشور ــ علیرغم اوضاع بی‌ثباتش ــ سرمایه‌گذاری و درآمد ارزی هنگفتی نصیب آن کنند.

نکته مهم این است که با پایان گرفتن برنامه هشت ساله مکانیابی رصدخانه که چهار سال آن هم با تحققات میدانی و داده‌گیری‌های محیطی همراه بوده، کشور ما به فن‌آوری و دانش پیشرفته‌ای از مکان‌یابی دست یافته است و از این پس می‌تواند این دانسته‌ها و مهارت‌ها را بهکشورهای دیگر منتقل کند.

این نخستین دانش پایه و فن‌آوری پیشرفته‌ای است که طرح رصدخانه ملی ایران برای ایرانیان به ارمغان آورده است و مسلما پا به پای تکمیل مراحل بعدی باز هم خواهد آورد.

خبر از ایسنا