مسوول مکان یابی رصدخانه ملی ایران از اعلام مکان نهایی تاسیس رصدخانه در دوشنبه هفته آینده خبر داد.
دکتر سعدالله نصیری قیداری در گفت‌وگو با خبرنگار «علمی» خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، با بیان این مطلب گفت: کار از نظر ما تمام شده است و تمامی داده‌های دو استان قم و کاشان شامل روشنایی آسمان، آب قابل بارش در ستون جو و … آماده ارائه در شورای راهبری رصدخانه ملی است.
وی تصریح کرد: امیدواریم با تشکیل جلسه شورای راهبری رصدخانه ملی تکلیف مکان نهایی مشخص شود تا کار برای ساخت آن آغاز شود.
ایجاد رصدخانه‌ای که دارای کیفیت‌های لازم برای پژوهش در مرزهای دانش باشد، در وهله اول نیازمند انتخاب مکان مناسب است. مکان مناسب عامل مهمی در موفقیت هر رصدخانه است.
تعیین ویژگی‌های مکان، نیازمند فعالیت‌های دراز مدت و تخصصی است؛ تخصصی که در جهان منحصر به افراد و گروههای بسیاری معدودی است. در واقع، مکان یابی را می‌تواند نوعی فنآوری پیچیده محسوب کرد که هر کشوری هم آن را به طور کامل در اختیار ندارد.
به گزارش ایسنا، فعالیت مکانیابی رصدخانه ملی ایران در چند سال گذشته با نظارت مرکز تحصیلات تکمیلی در علوم پایه زنجان به ریاست دکتر یوسف ثبوتی زیر نظر دکتر سعدالله نصیری قیداری انجام شده است.
ابتدا با استفاده از داده‌های هواشناسی ۳۳ منطقه در کشور که بر اساس مشاهدات اولیه شرایط بهتری داشتند. چهار محل مناسب از لحاظ پوشش ابری، باد، زلزله شناسی انتخاب شد و سپس با ابزارهای تخصصی تشخیص کیفیت شرایط رصدی (DIMM) وضعیت جو در آنها مورد بررسی قرار گرفت و سپس در مناسب‌ترین بلندی ممکن در هر محل یک گروه برای اندازه‌گیری‌های بعدی مستقر شد.
این گروهها در شرایطی دشوار در مناطقی دور افتاده در همه شب‌هایی که آسمان صاف بوده به ثبت داده‌های کیفیت جو پرداخته‌اند.
نتایج این بررسی‌ها منجر به انتخاب نواحی نامزد اصلی احداث رصدخانه ملی شده است. پیگیری این اندازه‌گیریها همچنان فعالیت با اهمیتی برای رصدخانه ملی است.
در تعیین محل مناسب برای استقرار رصدخانه باید پارامترهای متعددی را منظور کرد، از عوارض زمین شناختی مانند وجود گسل‌ها و معادن گرفته تا جریان‌های باد و اختلاف فشار، آلودگی نوری، پایداری جوی و از این قبیل.
این اطلاعات مشخص خواهند کرد که پارامتر دید برای هر محل چقدر است و بنابراین چه ابزاری برای آن محل مناسب خواهد بود. به همین دلیل داده‌های کیفیت جو برای طراحی فنی تلسکوپ و بهره‌برداری بهینه از رصدخانه ضروری است.
اما داده‌های گردآوری شده در این بررسی مستقلا هم ارزش علمی دارند و مجموعه آنها شناسنامه مناطق ایران از لحاظ امکان استفاده از آسمان این کشور برای دانش جهانی نجوم محسوب می‌شود.
آسمان صاف هم گاه موهبتی است، مثلا برخورداری کشور شیلی از آسمان بسیار صاف باعث شد که کشورهای اروپایی در چارچوب سازمان رصدخانه جنوب اروپا از دهه ۷۰ میلادی به بعد میلیاردها دلار برای ساختن رصدخانه در این کشور ــ علیرغم اوضاع بی‌ثباتش ــ سرمایه‌گذاری و درآمد ارزی هنگفتی نصیب آن کنند.
نکته مهم این است که با پایان گرفتن برنامه هشت ساله مکانیابی رصدخانه که چهار سال آن هم با تحققات میدانی و داده‌گیری‌های محیطی همراه بوده، کشور ما به فنآوری و دانش پیشرفته‌ای از مکانیابی دست یافته است و از این پس می‌تواند این دانسته‌ها و مهارت‌ها را بهکشورهای دیگر منتقل کند.
این نخستین دانش پایه و فنآوری پیشرفته‌ای است که طرح رصدخانه ملی ایران برای ایرانیان به ارمغان آورده است و مسلما پا به پای تکمیل مراحل بعدی باز هم خواهد آورد.
خبر از ایسنا
